Sỏi thận là gì? Nguyên nhân, dấu hiệu, cách phòng bệnh sỏi thận hiệu quả

Bệnh sỏi thận là căn bệnh thường gặp, kể cả người lớn hay trẻ em đều có thể bị mắc bệnh sỏi thận. Chính vì thế, việc hiểu biết những thông tin về nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị bệnh sỏi thận từ sớm giúp các bạn xác định được tình trạng bệnh để kịp thời khám chữa giúp ngăn ngừa những biến chứng nguy hiểm đến tính mạng.

Bệnh sỏi thận là gì?

Theo thống kê, trung bình có 10% nam giới và 3% nữ giới đều bị sỏi thận (hay sạn thận, sỏi tiết niệu) ít nhất một lần trong đời.

Có bốn loại sỏi thận tùy theo hóa chất cấu tạo nên sỏi. Mặc dù triệu chứng các loại sỏi giống nhau nhưng nguyên nhân cấu tạo cũng như sự điều trị khác nhau.

Thông thường nhất là sỏi với khoáng calxium oxalate hoặc phosphate với tỉ lệ 90% và thường ở nam giới vào tuổi trung niên. Các loại khác là sỏi uric acid, magnesium ammonium sulfate và cystine. Loại sau cùng chỉ có một số người sanh ra mà đã có rối loạn về chuyển hóa chất cơ bản chất dinh dưỡng.

Khi nồng độ các chất này trong nước tiểu tăng lên cao thì chúng kết tinh thành sỏi trong thận hoặc ở ống dẫn nước tiểu. Nguyên nhân của sự kết tinh này cũng như làm sao ngăn ngừa sự kết tinh đều chưa được làm sáng tỏ mặc dù đã có nhiều nghiên cứu khoa học. Nhưng điều chắc chắn là sỏi tái kết tinh nhiều lần trong cuộc đời người bệnh.

Sỏi thận là một bệnh thường gặp và dễ gây suy thận, tử vong nhất trong số các bệnh thận tiết niệu.

Các loại sỏi thận thường gặp

Các loại sỏi thường gặp bao gồm:

• Sỏ có Ca, sỏi oxalate Ca, CaMa Oxalat, phosphate, sỏi có lớp ngoài là oxalate Ca lớp trong là amoni oxalate, sỏi CaMg phosphate, oxalate và carbonat.
• Sỏi acid uric ít cản quang, sỏi xanthin, sỏi struvit, sỏi cystin là những sỏi không có Ca.

Tìm hiểu thêm: Sỏi thận có mấy loại? Bạn có đang mắc phải một trong các loại sỏi thận này?

Nguyên nhân gây ra bệnh sỏi thận

Sỏi thận có thể xảy ra ở bất cứ ai tuy nhiên sẽ có người có nguy cơ mắc bệnh cao hơn người khác.

Một trong những yếu tố là nguyên nhân sỏi thận là đào thải ít hơn 1 lít nước tiểu mỗi ngày. Đó là dấu hiệu thận đang có vấn đề. Chính vì thế, sỏi thận thường sảy ra với trẻ sinh non có vấn đề về thận.  Ngoài ra, theo nghiên cứu thì những người từ 20 – 50 có nguy cơ cao bị mắc sỏi hơn.

Giới tính cũng ảnh hưởng đến sỏi thận. Thông thường, đàn ông sẽ bị nhiều hơn phụ nữ, theo báo cáo của Viện quốc gia về bệnh béo phì, tiêu hóa và sỏi thận.

Những người có người thân bị tiền sử về sỏi thận cũng là nguyên nhân gây ra bệnh sỏi thận.

Các nguyên nhân khác làm tăng nguy cơ mắc sỏi thận?

Ngoài ra còn một vài nguyên nhân gây nên bệnh sỏi thận như:

• Mất nước
• Béo phì
• Khẩu phần ăn có nhiều đường, muối và protein động vật cao.
• Tình trạng cường tuyến giáp
• Phẫu thuật điều trị dạ dày
• Rối loạn đường ruột làm tăng hấp thu canxi
• Dùng các loại thuốc như thuốc lợi tiểu Triamterene, thuốc chống động kinh và thuốc kháng axit dựa trên canxi

Xem thêm: Những nguyên nhân gây ra bệnh sỏi thận tái phát cần lưu ý

Triệu chứng thường gặp của bệnh sỏi thận

Sỏi thận sảy ra ở 1/3 dân số nhưng đa số lại ít có triệu chứng ban đầu rõ ràng. Triệu chứng bệnh sỏi thận chỉ rõ ràng khi sỏi di chuyển đến niệu đạo với những cơn đau dữ dội di chuyển từ vùng hông lưng (sườn) đến bụng rồi đến bìu.

Ở nam giới, biểu hiện sỏi thận là cơn đau có thể lan tỏa đến vùng háng. Cơn đau thất thường, đến và đi chứ không liên tục. Người bị sỏi thường có cảm giác buồn chồn, bứt rứt.

Đau lưng, đau mạn sườn

Triệu chứng, biểu hiện sỏi thận thường thấy nhất là bệnh nhân có biểu hiện đau lưng, đau ở mạn sườn, đó là vị trí của thận. Mức độ đau còn phụ thuộc vào thời điểm phát hiện bệnh. Nếu bệnh phát hiện sớm ở giai đoạn đầu thì bệnh nhân có cảm giác đau nhẹ hơn, bệnh càng nặng thì càng đau. Nếu nam giới bị sỏi thận có thể bị đau ở tinh hoàn và đau ở bìu.

Nước tiểu mùi hôi

Sỏi thận thường là do các chất hòa tan trong nước tiểu đọng lại ở thận. Khi đó trong nước tiểu có chứa nhiều chất độc và hóa chất khiến cho nước tiểu có mùi hôi. Đây là triệu chứng ban đầu của bệnh sỏi thận mà bạn không nên bỏ qua.

Tiểu nhiều, tiểu buốt

Đi tiểu nhiều là dấu hiệu thường thấy ở bệnh nhân sỏi thận. Khi xuất hiện sỏi thận khiến cho bệnh nhân đi tiểu buốt, tiểu rắt. Khi có biểu hiện này, bạn nên đi khám xem có bị sỏi thận không.

Buồn nôn và nôn

Ở một số trường hợp, bệnh nhân có biểu hiện nôn và buồn nôn. Đây là do các cơn đau do sỏi thận gây ra dẫn đến cảm giác buồn nôn. Nôn là do cơ thể đào thải chất độc ra ngoài do thận không còn tác dụng bài tiết các chất độc.

Đau khi ngồi lâu

Ở các trường hợp sỏi thận to, khi ngồi hoặc nằm ở một tư thế nhất định trong thời gian dài sẽ gây đau do sỏi tác động lên các cơ quan nội tạng khiến cho người bệnh có cảm giác đau.

Sưng

Khi bị sỏi thận, người bệnh có triệu chứng cảm giác vùng bụng chứa thận và các khu vực xung quanh và háng bị sưng.

Sốt

Người bệnh sỏi thận dễ dàng bị nhiễm trùng đường tiết niệu. Hậu quả là người bệnh bị sốt và thường có cảm giác gai người.

Tìm hiểu thêm bài viết: Những dấu hiệu nhận biết các cơn đau do sỏi thận gây ra? 90% người bệnh không để ý đến.

Sỏi thận nguy hiểm đến mức nào? Biến chứng của sỏi thận

Sỏi thận không luôn luôn ở vùng thận mà thường di chuyển xuống vùng niệu quản. Tuy nhiên, niệu quản lại thường quá nhỏ nên sỏi quá to để tiếp tục di chuyển đến bàng quang.

Việc sỏi bị kẹt tại niệu quản gây co thắt và kích thích niệu quản. Thường sẽ dẫn đến việc chảy máu hòa lẫn trong nước tiểu.

Một số trường hợp sỏi làm tắc nghẽn đường tiết niệu. Việc tắc nghẽn lâu dài dễ gây nhiễm trùng và tổn thương thận. Nặng hơn nữa có thể xảy ra hiện tượng suy thận. Chính vì thế việc nhận biết trước triệu chứng, dấu hiệu và chuẩn đoán sớm sẽ có phương pháp điều trị hiệu quả hơn.

Xem thêm bài viết: Sỏi thận có nguy hiểm không? Cách ngăn chặn biến chứng nguy hiểm từ sỏi thận

Cách kiểm tra và chuẩn đoán, ngăn ngừa sỏi sỏi thận

Khi có dấu hiệu bị sỏi thận thì việc đến bệnh viện để kiểm tra và chuẩn đoán một cách chắc chắn là vô cùng quan trọng. Rất nhiều người khi có triệu chứng về sỏi thận đã tự phỏng đoán và điều trị tại nhà. Việc điều trị sai cách sẽ dẫn đến sức khỏe ngày càng tồi tệ hơn.

Bệnh sỏi thận sẽ được bác sĩ phát hiện thông qua bệnh sử, khám lâm sàng và xét nghiệm nước tiểu. Đa số các loại sỏi như canxi, crystine và đá sỏi Strucvite đều được phát hiện qua chụp X – quang hoặc siêu âm bụng.

Tuy nhiên, để phát hiện sỏi axit uric hoặc sỏi nhỏ hơn thì phải chụp CT đường tiết niệu. Chụp CT không chỉ chuẩn đoán đúng loại sỏi mà còn kiểm tra được chức năng của thận.

Tuy nhiên, nếu chưa kết luận được chắc chắn, bác sĩ sẽ cho dùng xét nghiệm X -quang đặc biệt (pyelogram tĩnh mạch). Xét nghiệm này dùng thuốc cản quang để kiểm tra lại hình ảnh đường tiết niệu và tìm sỏi chính xác.

Sỏi thận được điều trị như thế nào?

Điều trị, phẫu thuật sỏi thận bằng phương pháp Tây Y hiện đại

Cách bệnh sỏi thận sẽ khác nhau tùy thuộc vào kích thước, vị trí của sỏi và mức độ viêm nhiễm đường tiết niệu hay không. Đối với những viên sỏi nhỏ chỉ cần uống nhiều nước từ 6 – 8 ly nước mỗi ngày để tăng lượng nước tiểu giúp đào thải sỏi ra ngoài.

Trong trường hợp bị viêm nhiễm, bác sĩ sẽ kê thêm thuốc tây bao gồm giảm đau và thuốc chống nhiễm trùng.

Nếu không tự đào thải sỏi ra ngoài thì phải dùng các biện pháp như:

• Soi niệu quản: Các bác sĩ sử dụng công cụ mỏng dài có gắn camera để luồn vào niệu đạo, bàng quang và niệu quả. Khi tìm thấy sỏi, bác sĩ sẽ gắp ra hoặc dùng lase để phá vỡ nó.
• Tán sỏi ngoài cơ thể bằng sóng xung (ESWL): Đây là phương pháp dùng sóng xung xung bên ngoài để phá vỡ sỏi thành những mảnh nhỏ.
• Phẫu thuật lấy sỏi thận qua da: Nếu sỏi quá lớn hoặc nằm ở vị trí khó lấy thì bác sĩ sẽ sử dụng phương pháp phẫu thuật qua da để lấy sỏi ra ngoài.

Xem thêm: Tổng hợp 17 bài thuốc dân gian chữa bệnh sỏi thận hiệu quả

Phòng ngừa bệnh sỏi thận như thế nào?

Sỏi thận thường gây đau đớn cho bệnh nhân và điều trị tốn kém rất nhiều thời gian và tiền bạc. Do đó, mỗi người hãy học cách phòng ngừa sỏi thận hình thành bằng thói quen ăn uống và sinh hoạt hợp lí. Sau đây là một số bí quyết giúp phòng tránh hình thành sỏi thận hiệu quả.

Cung cấp đủ nước cho cơ thể cả ngày lẫn đêm

Việc uống đủ nước mỗi ngày từ 1,5 – 2 lít nước giúp các cơ quan gan, thận được lọc, đào thải độc tốt hơn. Khi cơ thể đủ nước sẽ tạp áp suất chuẩn tại thận để đẩy các chất độc ra ngoài thông qua đường tiểu tiện. Do đó, hãy uống đủ nước mỗi ngày trước khi đi ngủ để tránh việc cơ thể thiếu nước, uống quá nhiều khiến các tế bào bị sưng phù.

Giảm bớt những thực phẩm có chứa nhiều oxalate

Bạn có biết chất Oxalate là thành phần chính hình thành nên sỏi Oxalat Canxi. Chính vì thế, bạn nên hạn chế tiêu thụ chất này trong những thực phẩm như soda, trà đá, cây đại hoàng, các loại đậu, dây tây và sô cô la.

Uống nước chanh mỗi ngày

Sỏi thận được hình thành khi hàm lượng các chất trong thận bao gồm vi khoáng, axit và chất lỏng bị mất cân bằng. Khi đó, hàm lượng Canxi, Axit uric và Oxalat trong nước tiểu cao vì không hòa tan được bởi chất Citrate. Việc uống nước chanh giúp bổ sung hàm lượng Citrate trong nước tiểu, giúp cân bằng các chất trong thận. Do đó, uống chanh mỗi ngày giúp ngăn ngừa sỏi thận rất hiệu quả.

Giảm ngay lượng caffeine

Các chất kích thích như cà phê, thuốc lá, trà.. sẽ làm cơ thể bị háo nước rất nhanh, nếu không bù nước kịp thời sẽ dẫn đến nguy cơ hình thành sỏi thận cao. Vì vậy nên hạn chế các thực phẩm trên.

Giảm lượng muối ăn hàng ngày

Khi hấp thụ quá nhiều lượng muối vào cơ thể sẽ dẫn đến việc cơ thể nhanh háo nước, dễ tích tụ các hoạt chất dẫn đến sỏi thận.

Ngoài ra còn có các bí quyết phòng tránh sỏi thận hiệu quả như theo dõi hàm lượng chất đạm tiêu thụ trong cơ thể, giảm cân…

Xem thêm: Tổng hợp những bí quyết phòng ngừa sỏi thận hiệu quả, đạp tan nỗi lo sỏi thận

Chế độ ăn hợp lí giúp ngăn ngừa sỏi thận hiệu quả

Bên cạnh chế độ sinh hoạt hợp lí thì chế độ ăn hỗ trợ sỏi thận là vô cùng quan trọng. Một số lưu ý về một số loại thực phẩm nên ăn và hạn chế như:

• Nên uống nhiều nước và uống nước trước khi đi ngủ giúp cơ thể không bị thiếu nước giúp cơ thể thải chất độc qua đường tiểu, mỗi ngày nên uống 2 -3 lít nước.
• Nên tích cực uống nước chanh sẽ giúp phòng sỏi axit uric và sỏi oxalate canxi
• Hạn chế sử dụng các loại thực phẩm và thức uống có chứa caffeine, các loại thực phẩm có chứa oxalate như trà đá, dâu tây, các loại hạt.

• Nên thường xuyên ăn nhạt, hạn chế nạp muối vào cơ thể, nên hạn chế các thực phẩm chứa đạm động vật như thịt, cá, trứng
• Nên giữ cân, tránh béo phì để đảm bảo sức khỏe.
• Sữa, phô mai hay các sản phẩm giàu canxi vẫn rất cần thiết trong các bữa ăn hàng ngày. Tuy nhiên nếu bạn bị triệu chứng đa nhiệm canxi thì cần phải hấp thu lượng canxi vừa phải theo chỉ định của bác sĩ.

Tóm lại, bệnh sỏi thận là loại bệnh rất phổ biến và đang có xu hướng gia tăng trong thời gian gần đây. Vì bệnh sỏi thận thường gây nhiều đau đớn và tốn kém trong chi phí điều trị  nên cách phòng ngừa vẫn là tốt nhất. Khi có dấu hiệu của bệnh, người bệnh cần phải có biện pháp chuẩn đoán, kiểm tra và điều trị theo lộ trình hợp lí. Tuyệt đối không tự điều trị tại nhà sẽ gây nhiều biến chứng khó lường.

Xem thêm: Chế độ ăn của bệnh sỏi thận: Người bị sỏi thận nên ăn gì?

Chúc mọi người bảo vệ sức khỏe của mình thật tốt để sống tràn đầy năng lượng và khỏe mạnh.

Tham khảo nguồn:

1. Kidney Stones

https://www.healthline.com/health/kidney-stones

Ngày truy cập: 23/04/2019

      2. 8 signs and symptoms of kidney stones

https://www.healthline.com/health/symptoms-of-kidney-stones

Ngày truy cập: 23/04/2019

Ngày đăng: 23/04/2019 || Lần cập nhập cuối: 23/04/2019